گویا مرگ را برای غیر ما نوشته اند

امام علی علیه السلام هنگام تشییع جنازه فردی از یک نفر صدای خنده شنیدند و فرمودند:

کَأَنَّ الْمَوْتَ فِیهَا عَلَی غَیْرِنَا کُتِبَ وَ کَأَنَّ الْحَقَّ فِیهَا عَلَی غَیْرِنَا وَجَبَ وَ کَأَنَّ الَّذِی نَرَی مِنَ الْأَمْوَاتِ سَفْرٌ عَمَّا قَلِیلٍ إِلَیْنَا رَاجِعُونَ نُبَوِّئُهُمْ أَجْدَاثَهُمْ وَ نَأْکُلُ تُرَاثَهُمْ کَأَنَّا مُخَلَّدُونَ بَعْدَهُمْ ثُمَّ قَدْ نَسِینَا کُلَّ وَاعِظٍ وَ وَاعِظَهٍ وَ رُمِینَا بِکُلِّ فَادِحٍ وَ جَائِحَهٍ طُوبَی لِمَنْ ذَلَّ فِی نَفْسِهِ وَ طَابَ کَسْبُهُ وَ صَلَحَتْ سَرِیرَتُهُ وَ حَسُنَتْ خَلِیقَتُهُ وَ أَنْفَقَ الْفَضْلَ مِنْ مَالِهِ وَ أَمْسَکَ الْفَضْلَ مِنْ لِسَانِهِ وَ عَزَلَ عَنِ النَّاسِ شَرَّهُ وَ وَسِعَتْهُ السُّنَّهُ وَ لَمْ یُنْسَبْ إلَی الْبِدْعَهِ.

گویا مرگ را برای غیر ما نوشته اند و گویا حق بر کسانی غیر از ما واجب شده و گویا مردگانی که می بینیم مسافرانی هستند که به زودی به سوی ما باز می گردند. آنها را در خانه قبرشان جای می دهیم میراثشان را میخوریم وگویی که ما برای همیشه بعد از آنها زنده ایم و بعد اندرز هر اندرز کننده را فراموش می کنیم و هدف قهر و بلا می گردیم.

نهج البلاغه، حکمت 118

خوشا به حال آن که نفس اماره خود را ذلیل کند و کسبی حلال و پاکیزه به دست آورد و نهادش را از ناپاکی به پاکی برگرداند و اخلاقش را نیکو ساخته و اضافه مالش را انفاق کرده و ازگفتن سخنان اضافی و بیهود امساک نماید و شر خود را به مردم نرساند و سنت برایش کافی باشد و گرایش به بدعت ننماید.

نکات حساس در بیان امام علیه السلام عبارت از عناوین ذیل است:

1- فراموش کردن مرگخود و غفلت در هنگام تشییع جنازه مومن
2- نتیجه فراموش کردن موعظه های هدف قهر و بلا قرار گرفتن است.
3- پیروز کسانی هستند که بر نفس اماره پیروزند.
4- اهمیت کسب حلال و اخلاق نیکو و انفاق اضافه مال
5- امساک از سخنان لغو و اضافی و محفوظ ماندن مردم از شر ما
6- عمل به سنت و پرهیز از بدعت.

برای هر کدام از موارد ششگانه یک روایت نقل می کنم باشد که د راین رهگذر به خود آییم و عبرت گیریم انشاء الله.

1-رسول الله صلی الله علیه و آله و سلم فرمود:
اکثَروا ذِکرَ المَوتِ فَما مِن عبدٍ اَکثَرَ ذِکرَهُ اِلّا اَحیَا اللهُ قَلبَهُ وَ هَوَّن عَلَیهِ المَوتَ (1)
مرگ را فراوان یاد کنید زیرا هیچ بنده ای آن را بسیار یاد نکرده مگر این که خداوند دلش را زنده گردانید و مردن را بر او آسان ساخت.

2-مولایمان علی علیه السلام فرمود:
فَکَفی واعِظاً بِمَوتی عایَنتُمُوهُم حُمِلُوا اِلی قُبُورِهِم غَیرَ راکِبینَ(2)
بهترین واعظ مردگانی هستند که می بینید پیاده به سوی گورهایشان برده می شوند.

3-همان بزرگوار فرمود:
اِنَّ هذِهِ النَّفسَ لَاَمّارهٌ بِالسُّوءِ فَمَن اَهمَلَها جَمَحَت بِه اِلَی المآثِم (3)
براستی که این نفس همواره به بدی فرمان می دهد بنابراین هر کس عنان آن را رها کند همچون مرکبی سرکش او را به تاخت به سوی گناهان می برد.

4 و 5-همان گرامی فرمود:
طوبی لِمَن اَنفَقَ الفَضلَ مِن مالِهِ وَ اَمسَکَ الفَضلَ مِن کلامِهِ (4)
خوشا به حال کسی که زیادی مال خویش را انفاق کند و جلو زیاده گویی خود را بگیرد.

6-امام سجاد علیه السلام فرمود:
اِنَّ اَفضَلَ الاَعمالِ عِندَ اللهِ ما عَمِلَ بِالسُنَّهِ وَ اِن قَلَّ (5)
بهترین کارها نزد پروردگار عمل به سنت است اگر چه کم باشد.

درباره این مورد آخر باید عرض کنم عمل به سنت ها در جامعه امروز کمرنگ و بلکه در بعضی موارد به فراموشی سپرده شده است و البته با وجود تبلیغات دشمنان شیعه در سطح جهان و از جمله در کشور خودمان دشمنان قسم خورده دنبال این هدف اند که بین نسل ما و سنت های ریشه دار و منطقی فاصله اندازند و تا حدی د ر این کار شیطنت می کنند که جوان ها را وادار به انکار می نمایند. دعا می کنیم و از خدا می خواهیم پدر و مادرها در مرحله نخست ابتدا خود سنت ها را فراموش نکنند و بعد به فرزندان خویش منتقل نمایند. عرض میکنیم خدایا: اَحیِنا عَلی سُنَّتِهِ ما را به توسط سنت پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم زندگی تازه ببخش.

پی نوشت:
1- کنزل العمال 42105
2- شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید ج 13 ص 99
3- غرر الحکم 3489
4- بحار ج 96 ص 117
5- کافی ج 1 ص 70

منبع: حدیث زندگی: شرح حکمت های نهج البلاغه، کاظم ارفع، تهران: پیام عدالت،1390.